Nátthagavatn - Nátthagi

#30 Nátthagavatn á Miðdalsheiði hringuð á þjóðhátíðardaginn. Hringun 2,3 km. Afrennsli í Hólmsá.

 

Hraun flæðir nú niður í Nátthaga í Fagradalsfjalli og ekki hægt að ganga hann núna. En til eru fleiri Nátthagar og er vatn kennt við einn á Miðdalsheiði stutt norður frá Geirlandi við Suðurlandsveg. En nátthagi er girt grasivaxið svæði, sem búpeningur er hafður í um nætur.

 

Vondur einkavegur er að Elliðakoti og því var einfaldast að fara Nesjavallaveg, og beygja af vegi 431 og keyra eftir malarveg og leggja bíl við Sólheimakot. Gengið þaðan yfir Elliðakotsmýrar að Nátthagavatni undir söng mófugla. Um kílómeters ganga. Sjálfvirk endurheimt votlendis í gangi, skurðir farnir að falla saman og losun CO2 að minnka.

Gengið var rangsælis kringum Nátthagavatnið en þrír ósar eru á því en engin brú, hins vegar eru vöð yfir álana og gott að hafa göngustafi með eða vaðskó.

 

Segja má að Nátthagavatn sé ríki óðinshanans en þeir voru algengir. Einnig sáust kríur og grágæsarfjölskylda. Straumendur sjást reglulega á vorin á Nátthagavatni og á útfalli Hólmsár úr því. Nokkuð var um mý.

 

Mest er um bleikju í grunnu vatninu en einnig er urriði og lax í því. Sumarbústaðir eru fáir.

 

Meirihluti þeirrar úrkomu sem fellur á landið hverfur í jörðu og sígur fram í grunnvatnsstraumum um lengri eða skemmri veg. Hluti grunnvatnsins kemur fram í lindasvæðum s.s. við Nátthagavatn. Sumt vatn er fellur til sjávar í Elliðavogi á upptök sín í Henglinum. Engidalsá breytir um nafn eftir að hún hefur fallið niður í Fóelluvötn og um vellina sunnan Lyklafells og er þá kölluð Lyklafellsá og enn skiptir hún um nafn neðan við Vatnaásinn, vestan við Sandskeið og heitir þá Fossavallaá og rennur loks um Lækjarbotna niður í Nátthagavatn. Úr því vatni kemur Hólmsá sem fellur í Elliðavatn. (Árbók FÍ)

 

 

Hringun Nátthagavatns í Strava. Þrír ósar sem þarf að komast yfir. Inntakið eru úr Lækjarbotnum og úttekið í Hólmsá.

 

 

Nátthagi er ofarlega til vinstri fyrir vestan sumarhúsið Nes inn á milli grenitrjánna. Eiðbýlið Elliðakot í forgrunni.

 

 

Nátthagi í Fagradalsfjalli en þessi mynd var tekin fyrir 10 árum. Nú er hrjóstrugur haginn fullur af nýju frumstæðu hrauni sem kemur upp af miklu dýpi.

 

Hringuð vötn - Brunntjörn

Það eru töfrar í vatninu. Ég hef undanfarið unnið gengið hring í kringum stöðuvötn á höfuðborgarsvæðinu. Fyrst voru þekktustu vötn og tjarnir hringaðar en svo fannst listi yfir 35 vötn í skýrslu um Vötn og vatnasvið á höfuðborgarsvæðinu – ástand og horfur.

Það styttist í að hringnum verði lokað og þetta hefur verið stöðugur lærdómur en áhugaverðasta vatnið er Brunntjörn hjá Straumi. Ég komst að því eftir smá grúsk að Brunntjörn og tjarnir í Hvassahrauni eru stórmerkilegar og á heimsmælikvarða. Stutt og skemmtileg ganga sem minnir á Þingvallagöngu og dvergbleikja lifir þar sem hraun og lindir koma saman.

Í Brunntjörn hjá Straumi er um 2 m munur á vatnsborði eftir sjávarföllum og gróðurinn umhverfis lónin býr við sjávarföll ferskvatns, sem eru einstök skilyrði. Þessar ferskvatnstjarnir eru taldar svo sér á parti sem náttúrufyrirbæri að þær eiga ekki sinn líka, hvorki hér né erlendis. Hafa lærðar ritgerðir verið skrifaðar um sérkennilegt lífríki í Brunntjörn, til að mynda dvergbleikju, sem ekki er til annars staðar en í lónunum þarna og virðist ganga milli þeirra, enda mikill vatnsgangur undir hrauninu.

 

Lónin þarna og við Straum eiga sér þá skýringu, að undir öllu hrauninu og raunar undir mestöllum Reykjanesskaga mun vera jarðsjór á talsverðu dýpi. Ofan á jarðsjónum flýtur ferskt jarðvatn, sem er eðlisléttara og blandast mjög takmarkað jarðsjónum.

 

Í lónunum gætir sjávarfalla. Jarðvatnið hækkar þegar fellur að og sjávarstraumur flæðir inn undir hraunin. Þess vegna hækkar í lónunum á flóði, en vatnið er samt alltaf ferskt. Sum lón verða þurr á fjöru en geta orðið tveggja metra djúp á flóði.

 

Urtartjörn er annað nafn á tjörninni en nafnið var ekki þekkt og gáfu fuglaáhugamenn henni nafnið Urtartjörn en urtendur höfðust þar við að vetrarlagi. Ekki sást nein urtönd né dvergbleikja en einn rindill fylgdi okkur. Reykjanesbraut liggur niður í tjörnina. Verðum að vernda tjarnirnar, líffræðilegur fjölbreytileiki að veði. Heimsmarkmið númer 14, líf í vatni og 15 líf á landi.

 

Álverið er aðeins snertuspöl frá Straumstjörnum og austar Reykjanesbrautar eru minnst fjórar tjarnir, Brunntjörnin, Gerðistjörn, Gerðistjörn syðri og Stakatjörn.

 

Carbfix stefnir að því að binda kolefni í jörðu við Straumsvík. Vonandi hefur sú merkilega aðgerð ekki áhrif á lífríki Brunntjarnar og nálægar tjarnir.

 

Gönguferillinn

 

 

Það sést hvar sjávarfalla gætir í beltaskiptingu gróðurs í Brunntjörn og Reykjanesbraut liggur fast að tjörninni.