Hálfmánar

Það er ekkert betra en að borða hálfmána og horfa á almyrkva á tungli um leið. Stórmerkilegt, fullt tungla, stysti dagur ársins, vetrarsólstöður og almyrkvi.

Ég man eftir einni Tinnabókinni, Fangar í sólarhofinu, en þá bjargað Tinni sér og félögum á ævintýralegan hátt frá aftöku með því að frétta af sólmyrkva en það er önnur birtingamynd myrkva.

Nú er máninn kolsvartur og hálfmáninn búinn.

Heimsfrægt Eyjafjallagos

Í frétt á visir.is í dag kemur fram að gosið í Eyjafjallajökli síðasta vor er einn af fimm stærstu atburðum ársins á heimsvísu. Þetta kemur fram í árlegri úttekt leitarvélarinnar Google, en auk gossins voru talin til jarðskjálftinn á Haítí, Vetrarólympíuleikarnir í Vancouver, olíuslysið í Mexíkóflóa og Heimsmeistaramótið í knattspyrnu.

Ég hef fylgst með vinsældum Eyjafjallajökuls á árinu og mælt hvað mörg svör koma á Google leitarvélinni en hún er orðin ákveðin mælikvarði á vinsældir hluta.

24.04.2010   5.650.000
23.05.2010   6.970.000
30.06.2010 21.200.000
27.09.2010   1.130.000
11.12.2010   1.070.000

Eyjafjallajökull nær því rétt að merja IceSave um þessar mundir en það leiðindamál kemur 1.030.000 sinnum upp hjá Google.

Eldgosið í Eyjafjallajökli hófst 14. apríl og þann 17. apríl lá flug niðri í Evrópu og var 17.000 ferðum aflýst. Gosinu lauk 23. maí. En jarðarbúar hafa átt eftir að vinna úr lífreynslu af gosi frá E15 og einnig hefur herferðin Inspired by Iceland vakið athygli á breðanum í júní en þá þrefaldast leitarniðurstöður. Síða leita niðurstöður um Eyjafjalla skallann jafnvægis.

Leitarorðið Ísland sýnir 52.900.000 niðurstöður og Iceland rúmlega tvöfalt meira, 110.000.000 niðurstöður.

Last Chance to See

Hann er skemmtilegur og fræðandi heimildarþátturinn Síðustu forvöð (Last Chance to See) sem er á mánudagskvöldum. En þættir frá BBC hafa ákveðin klassa yfir sér og komast fáir framleiðendur nálægt þeim.

Þar ferðast félagarnir Stephen Fry, leikari og Mark Carwardine, dýrafræðingur, ljósmyndari og rithöfundur um heiminn og skoða dýr sem eru í útrýmingarhættu. Þeir fylgja eftir ferð og þáttum sem gerðir voru fyrir 20 árum og bera saman.

Mark Carwardine er Íslandsvinur. Ég hef orðið svo frægður að hitta hann eitt sinn á Hornafirði en þá var hann að hvetja menn til að hefja hvalaskoðunarferðir hér við land. Þetta hefur verið haustið 1993. Hann miðlaði mönnum af kunnáttu sinni. Ég man að hann var að skipuleggja ferð norður á land til Dalvíkur og Húsavíkur. Jöklaferðir voru þá nýlega um sumarið búnir að fara með farþega í skipulagðar hvalaskoðunarferðir á Sigurði Ólafssyni frá Hornafirði.

Mark var þægilegur í umgengni. Kurteis eins og allir vel uppaldir Englendingar. Sagði "thank you" reglulega. Hann var með fjölskyldumeðlimi í ferðinni á Hornafirði og þau áttu ekki orð til að lýsa náttúrufegurðinni út um hótelgluggann þegar skjannahvítan jökulinn bar við himinn.

Mark hefur ritað bækur sem gefnar hafa verið út hér á landi. Bókin Hvalir við Ísland, risar hafdjúpanna í máli og myndum ef eitt afkvæma hans.  Ari Trausti Guðmundsson þýddi og Vaka-Helgafell gaf hana út árið 1998.

Á bókarkápu segir að  hann líti á Ísland sem annað heimaland sitt og hefur komið hingað meira en 50 sinnum frá árinu 1981.

Bókin hefst á þessum skemmtilegu orðum: "Hvalaskoðun við Ísland hefði fyrir nokkrum árum þótt jafnfjarri lagi og froskköfun í Nepal, skíðamennska í Hollandi eða strandlíf á Svalbarða. Fyrsta almenna hvalaskoðunarferðin var farin frá Höfn í Hornafirði 1991 til að skoða hrefnur og hnúfubaka undan hinni stórbrotnu suðausturströnd Íslands. Allar götur síðan hefur þjónustugrein þessi vaxið að umfangi og telst landið nú afar eftirsóknarvert meðal hvalaskoðara um heim allan."

Nú er bara að bíða eftir næstu þáttaröð hjá þeim félögum, hann verður kanski um dýralíf á Íslandi.

Staðan á Ok - 19. júlí 2008

Það hefur mikið vatn runnið í gíginn. Þann 19. júlí 2008 gekk ég á tignarlegt Okið. Lagt var í göngu á Ok frá vörðu á Langahrygg þar sem vegurinn liggur hæst á Kaldadal, í 730 m hæð. Langihryggur er forn jökulalda sem jökullinn á Okinu hefur ýtt upp.

Norðanvert í fjallinu á gígbarminum er hæsti punktur og þar er varða eða mælingarpunktur sem Landmælingar Íslands hafa komið upp.  Jökullinn á Okinu hefur farið minnkandi ár frá ári og er nú svo komið, að aðeins smájökulfláki er norðan í háfjallinu. Talsverðar jökulöldur og ruðningur neðar í hlíðinni vitna þó um forna frægð. Rauður litur er áberandi í skálunum.

Okið er kulnað eldfjall, sem grágrýtishraun hafa runnið frá, og er stóreflis gígur í hvirfli fjallsins og innan gígrandanna sést mótast fyrir öðrum gíghring. Gígurinn var áður fyrr á kafi í jökli en er nú algerlega jökulvana. Sér móta fyrir vatni í gígnum og rann vinalegur lækur úr öskjunni er grágrýtishraun runnu áður. Munu þetta etv. vera efstu upptök Grímsár í Lundarreykjadal en hún er mikil laxveiðiá.  Ég mældi þvermál gígsins, frá vörðu að læk, 889 metra og hæðarmunur tæpir 50 metrar.
 

   Það sem eftir er af jöklinum á Ok í júlí 2008. Það sér í Vinnumannahnúk og Eiríksjökul í austri. 
 

Jöklarnir skreppa saman

Óvænt heimsfrétt í óvissuferð

Það var góð eða slæm heimsfrétt, en það fer eftir því hvernig á það er litið, sem barst okkur í óvissuferð sem ég hafði skipulagt fyrir fjölskylduna um goslok í Eyjafjallajökli. Upphafleg  áætlun var að keyra á Þingvelli, ganga á lítið fell og fara þaðan í Fljótshlíð og skoða náttúruundrið. Síðan átti að safna ösku og setja í krukku til minningar um jarðfræðiferðalagið um Hvítasunnuna.

Þegar við vorum komin í helgi Þingvalla heyrðum við á öldum ljósvakans að gosið lægi niðri og aðeins gufubólstrar stigu til himins. Því var skoðunarferð aflýst. Umferð um Suðurlandsveg var þung og margir á leið úr borginni og eflaust fjöldi á leið í Fljósthlíð til að verða vitni að goslokum.

Þegar heim var komið hófust athuganir á vinsældum Eyjafjallajökuls. Vísitala Eyjafjallajökuls og annara jökla á Íslandi hefur aukist um 22% á milli mánaða.  Athugunin fer þannig fram að nafn viðkomandi jökuls er slegið inn í nefnifalli og leitarstrengir skráðir. Svona er staðan í dag:

	Stærð	24.4.2010	23.5.2010	Mism	%
Vatnajökull	8.300	149.000	196.000	47.000	32
Langjökull	953	80.700	74.900	-5.800	-7
Hofsjökull	925	77.200	79.500	2.300	3
Mýrdalsjökull	596	233.000	268.000	35.000	15
Drangajökull	160	30.200	32.200	2.000	7
Eyjafjallajökull	78	5.650.000	6.970.000	1.320.000	23
Tungnafellsjökull	48	9.950	12.000	2.050	21
Þórisjökull	32	9.370	9.010	-360	-4
Eiríksjökull	22	15.200	20.300	5.100	34
Þrándarjökull	22	2.900	3.520	620	21
Tindfjallajökull	19	16.200	20.600	4.400	27
Torfajökull	15	22.500	23.600	1.100	5
Snæfellsjökull	11	69.300	78.100	8.800	13

 

Tæplega 7 milljón leitarstrengir koma upp hjá Eyjafjallajökli í dag. Eldstöðin hefur náð að halda vinsældum sínum á Netinu síðasta mánuðinn enda kom öflug roka úr honum í byrjun maí og lokaði nokkrum flugvöllum í Evrópu. Einnig kemur gosið í Eyjafjallajökli oft fyrir í Eurovision keppninni. En athygli jarðeldsins hefur greinilega haft jákvæð áhrif á aðra íslenska jökla. 

Það veður spennandi að sjá leitarvísitöluna eftir mánuð. Vonandi fer Katla ekki af stað fyrr en í haust. Það má ekki ræna okkur sumrinu.

Á Sky News:  AFP: Geophysicist says Icelandic volcano is no longer active.

Gosið liggur alveg niðri

Jarðeldurinn í Eyjafjallajökli myndaður

Gönguklúbburinn Skál(m) skellti sér í göngu á móbergsstapann Þórólfsfell (574 m) um dagmál á sunnudaginn. Það var bjart yfir Suðurlandi en mistur á leiðinni. Truflanir voru á flugi í Evrópu.

Við tókum stefnuna á fjarskiptamastrið á Þórólfsfelli og heyrðum reglulega í sprengingum í Eyjafjallajökli. Jökullinn var kolsvartur. Gufubólstrar stigu úr Gígjökli en þar tókust frost og funi á. Gosmökkurinn var grár og minnti á Lómagnúp séðan á hlið. Bólstrarnir náðu 5 til 6 km hæð. Merkilegt að þessi fína aska sem myndast í sprengingunum skuli hafa svona mikil áhrif á samgöngur víða um Evrópu. Þetta mun vera út af efninu í kvikunni, trakít og gassprenginga en kornastærð ryksins er minni en þykkt hársins á okkur.

Er við kjöguðum upp fellið sem kennt er við Þórólf Asksson, landnámsmann og ættingja Njáls á Bergþórshvoli, rákumst við á þrjá atvinnuljósmyndara. Þeir sátu kyrrir á bak við öflugar myndavélar og fylgdust vel með hverri sprengingu. Þeir voru aðeins að hita sig upp. Ljósaskiptin voru þeirra tími. Svona eru alvöru ljósmyndarar. Þolinmóðir og þrautgóðir. Þeir sáu eldingar í gosmekkinum.

Þegar komið var að endurvarpsmastri Mílu fundum við aðra tjaldborg. Síðan hrekktum við ættingja, hringdum í þá og sögðum að það væru miklar breytingar í gosinu. Hvöttum þá til að kíkja á eldgos.mila.is. Þegar þeir í öngum sínum fóru inn á síðuna blasti þreyttur göngumaður við þeim brosandi. Þetta klikkaði ekki. Þarna fengu skálmarar snert af heimsfrægð, því þúsundir manna horfa á gosið í beinni.

Á niðurleiðinni fór að rökkva og það var tilkomumikið að heyra sprengingarnar og sjá rauða, eldglóandi hraunklepra skjótast upp en þeir eru mældir í einingunni jeppar, slyddujeppar og stórir jeppar.

Daginn eftir, 12 tímum síðar hófst jarðskjálftahrina. Í kjölfarið kom dekkri gufubólstur og kornóttari aska sem var eins og fjörusandur. Merkilegt gos í Eyjafjallajökli.

 

 

Eyjafjallajökull geysivinsæll á Google

Leitarvélin Google er til margra hluta nýtanleg. Fyrir utan að gefa góðar leitarniðurstöður, þá er hægt að mæla vinsældir með því að slá inn leitarorð.  Fyrir nokkrum árum kannaði ég vinsældir íslenskra jökla og voru vinsældir þeirra í réttu hlutfalli við stærð. Snæfellsjökull skar sig þó úr enda sýnilegur frá Reykjavík í góðum veðrum og kom því oft fyrir í bloggi.

Hér er listi yfir 13 stærstu jökla landsins og fjöldi leitarniðurstaðna. Jöklum er raðað eftir stærð.

Jökull	Stærð	Niðurstöður
Vatnajökull	8.300	149.000
Langjökull	953	80.700
Hofsjökull	925	77.200
Mýrdalsjökull	596	233.000
Drangajökull	160	30.20
Eyjafjallajökull	78	5.650.000
Tungnafellsjökull	48	9.950
Þórisjökull	32	9.370
Eiríksjökull	22	15.200
Þrándarjökull	22	2.900
Tindfjallajökull	19	16.200
Torfajökull	15	22.500
Snæfellsjökull	11	69.300

 

Gosið í Eyjafjallajökli hefur gert hann 38 sinnum frægari en Vatnajökul. Sýnir það hversu mikil áhrif gosið hefur haft á heiminn en þrisvar hefur gosið í Vatnajökli frá 1996. 

Mýrdalsjökull hefur náð öðru sæti og hefur gosið á Fimmvörðuhálsi og ummæli forseta Íslands um væntanlegt gos í Kötlu eflaust kallað á fleiri leitarniðurstöður.

Nýr gígur kominn í ljós

Gígjökull

Nú er upplestrarfríi lokið á skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis.  Náttúruöflin búin að taka völdin á ný. Stórmerkilegt. Ég hlakka til að sjá Gígjökul eftir hamfarirnar en síðastliðinn júlí heimsótti ég Þórsmörk. Þá voru miklar breytingar á Gígjökli milli heimsókna hjá mér.

 Fyrri myndin var tekin árið 2001 og síðari í lok júlí 2009.

 

Jökulsporðurinn teygir sig langt fram í Lónið. Mynd tekin 2. júní 2001. Þrem árum fyrr (1998) var skriðjökullin upp fyrir kambinn alla leið niður.

 

Þann 28. júlí 2009 nær tungan varla niður í Lónið og það sér í nýtt berg

Slysið á Fimmvörðuhálsi árið 1970

Í fréttum á Stöð 2 í kvöld var Kristján Már Unnarsson, fréttamaður með áhrifamikla frétt um fólk sem varð úti á Fimmvörðuhálsi árið 1970. Jarðeldarnir sem eru nú helsta fréttaefnið komu upp á sömu slóðum og fólkið varð úti. Fyrir fimm árum var settur upp minningarskjöldur um slysið og er áhrifamikið að koma að honum í gönguferð yfir hálsinn. Hann minnir á hættur íslenskrar náttúru. Einnig á boðskapurinn vel við núna en svæðið er hættulegt og kalt er í veðri.

Nú er spurning um hvort hraun hafi farið yfir minnisvarðann. 

Á minningarskildinum er mynd af Dagmar Kristvinsdóttur (f. 18.1.1949), sjúkraliða á Kleppspítala einnig eru letruð nöfn Elisabeth Brimnes (f. 31.05.1942), handavinnukennara á Kleppsspítala og Ivar Finn Stampe (f. 18.12.1940) Sendiráðsritara Dana.

 

"Úr ársskýrslu Landsbjargar 1970"

Það hörmulega slys varð aðfaranótt Hvítasunnudags 17. maí, að tvær ungar stúlkur og þrítugur maður urðu úti á Fimmvörðuhálsi er 11 manna hópur frá Skandinavisk Boldklub ætlaði að ganga frá Skógum undir Eyjafjöllum yfir hálsinn og niður í Þórsmörk. Hópurinn lagði af stað í góðu og björtu veðri frá Skógum, en um miðnætti versnaði veður skyndilega með rigningu og síðan stórhríð, en þá var fólkið statt á Fimmvörðuhálsi, skammt frá Heljarkambi.

Vindurinn var sunnanstæður, þannig að ógerlegt var að snúa við. Sæluhús er efst í skarðinu, en fararsjórinn sem var reyndur ferðamaður lagði ekki í að reyna að ná þangað og hélt undan veðrinu norður yfir hálsinn.

Þau þrjú sem létust, gáfust upp vegna þreytu og kulda, með stuttu millibili.  Þeir sem eftir lifðu, reyndu síðan að brjótast áfram niður í Þórsmörk, en veður fór batnandi. Maður úr hópnum hafði verið sendur á undan til að ná í hjálp. Kom hann niður hjá Básum, en þar beið sá hluti hópsins, er ekki fór í fjallgönguna ásamt bifreiðastjóranum sem skipulagði björgunaraðgerðir, en í öðrum skálum í nágrenninu voru hópar frá FÍ og Farfuglum.

Þeir sem af komust úr leiðangri þessum, voru flestir illa til reika er niður af fjallinu kom. Fram kom hjá björgunarmönnum að fólkið hafði dáið úr kulda, fyrst og fremst vegna þess hversu illa það var klætt. En aldrei er of brýnt fyrir fólki að búa sig í góð skjólföt í fjallaferðir og ef til vandræða horfir að leita skjóls og setjast niður áður en það örmagnast af þreytu og kulda.

Hrunagilsfoss

Það væri eflaust mikil upplifun að vera á þessum stað núna. Horfa bólstrana og hraunið renna niður dalinn úr hæsta hraunfossi heims, Hrunagilshraunfossi.