Í fótspor Þórbergs

Vegna útkomu bókarinnar Meistarar og lærisveinar bauð Forlagið í gönguferð um Vesturbæinn, í fótspor Þórbergs.  Bókin eða kiljan er byggð á „stóra handritinu“ hans Þórbergs Þórðarsonar sem er að líkindum uppkast að þriðja bindi skáldævisögu hans, í kjölfar Íslensks aðals og Ofvitans.

Það var fjölmenn ganga og sá meistarinn Pétur Gunnarsson, rithöfundur um að uppfræða lærisveina Þórbergs. Fyrst var gengið að Unuhúsi, síðan norður Norðurstíg og leitað af húsi númer 7. Það fannst ekki, líklega horfið eða búið að breyta skipulagi. Þetta kallar þörfina fyrir því að merkja hús em hafa menningarsöguleg verðmæti.  Þaðan var haldið að Vesturgötu 35 og endað við Stýrimannastíg 9 en þar var bókin Bréf til Láru skrifuð.

Pétur greindi okkur frá ástandi í Reykjavík og aðstæðum hjá Þórbergi og las úr kaflanum í bókinni.  Ég tek hér beint bút úr bókinni en hann á vel við, það eru að koma mánaðarmót.

Norðurstígur 7

"Í þessari vistarveru var ég í tvö ár. Húsaleigan var aðeins 5 krónur á mánuði. Ég gat allt af staðið í skilum með hana. En stundum var ég algerlega frá verki tvo til þrjá daga fyrir mánaðarmótin af áhyggjum út af því, hvar ég gæti náð í 5 krónur í húsaleiguna. Þá rölti ég æfinlega aftur og fram um göturnar allan daginn frá morgni til kvölds. Skyldi þessi vilja lána, eða þessi eða þessi? Ekki strax. Seinna í dag. Ekki í dag heldur á morgun, í fyrramálið. Þá verð ég kjarkbetri, þegar ég er nývaknaður. Og í fyrramálið sagði ég: Ekki strax. Ekki fyrr en ég er búinn að éta miðdegismatinn. Þá líður mér betur, ég verð áræðnari. Eftir miðdegismatinn: Það liggur ekkert á fyrr í í kvöld. Það er eiginlega betra að slá á kvöldin. Þá er dimmara og sést ekki eins framan í mann, og þá eru menn í betra skapi etir að vera búnir að lúka þessu leiðinlega striti dagsins. Þannig leysti ég flest húsaleiguvandræði mín á árunum 1913 til 1917."

Eftir þessa hressandi göngu í Vesturbænum var keypt eintak af bókinni Meistarar og lærisveinar. Það er miklu skemmtilegra að lesa bókina eftir gönguna. Maður fær miklu betri tilfinningu fyrir húsunum og aðstöðunni sem í boði var á þessum erfiðu tímum.

 

Göngumenn í fótsporum Þórbergs í húsasundi fyrir utan Norðurstíg 5. Þórbergur leigði herbergi á Norðurstíg 7. Þar varð fyrsta endurfæðingin en þá losnaði hann undan áhrifum frá Einar Benediktssyni í skáldskap.

Hér er kort af ja.is sem sýnir núverandi skipulag við Norðurstíg.

Sandfell (409 m) við Hagavík

Það er alltaf jafn glæsilegt veður á miðvikudagskvöldum. Sandfell við Hagavík var næsta fjall á dagskrá hjá Útivistarræktinni. Ekið var eftir Nesjavallaveginum og skartaði leiðin sínu fegursta á leið austur í Grafning að Hagavík.

Þau eru mörg sandfellin hér á landi. Í kortabók Íslands sem MM gaf út árið 2000 eru 23 Sandfell merkt inn á  Ísland en takmark okkar er ekki eitt af þeim.

Gönguferðin hófst á því að feta sig í gegnum birkiskóg. Eitthvað sást til berja enn ekki eins mikið og á Meðalfelli í Kjós. Gengið var inn með Líktjarnarhálsi sem kenndur er við Líktjörn sem hvergi sést og sneitt upp á fjallshrygginn. 

Nestisstopp var fyrir neðan vörðu og sáu menn niður í Löngugróf sem skilur að Sandfell og lágreist Mælifell en þau eru nokkuð mörg hér á landi (9 í Kortabók). Síðan var haldið sömu leið til baka til að ná heim fyrir myrkur. Hægt er að fara niður af fellinu fyrir ofan Löngugróf og skoða Ölfusvatnsgljúfur. 

Víðsýni ágætt af Sandfelli yfir þekktu fjöllin í kringum slétt Þingvallavatn. Eyjafjallajökull var kolsvartur af ösku en í vikubyrjun sást snær á toppnum. Tindfjallajökull var hvítari og jöklalegri. Hengillinn bar af í vestri. Nafni fellsins, eyjan Sandey var glæsileg á Þingvallavatni.

Dagsetning: 25. ágúst 2010
Hæð: 409 metrar
Hæð í göngubyrjun:  108 metrar, við Hagavík (64.07.442 - 21.09.895).             
Uppgöngutími:  55 mín (19:20 - 20:15)  2.09 km.
Heildargöngutími: 115 mínútur  (19:20 - 21:15)
Erfiðleikastig: 1 skór
GPS-hnit varða:  N: 64.06.625 - W: 21.10.889

Vegalengd:  4,3 km (1,7 km bein lína frá bíl að toppi.)
Veður kl 21, Þingvellir: 8,9 gráður,  6 m/s af NA og bjart, raki 68%
Þátttakendur: Útivistarræktin, 35 manns.                                                                     
GSM samband:  Já - gott samband
Gönguleiðalýsing: Létt ganga sem hófst í skógi við Hagavík. Grjót laust í sér og blá Þingvallafjöll blasa við er upp er komið.

 

Gengið eftir Líkatjarnarhálsi á topp Sandfells við Hagavík. Grettistak fylgist með umferð einmanna á hryggnum.

Staðan á Ok - 19. júlí 2008

Það hefur mikið vatn runnið í gíginn. Þann 19. júlí 2008 gekk ég á tignarlegt Okið. Lagt var í göngu á Ok frá vörðu á Langahrygg þar sem vegurinn liggur hæst á Kaldadal, í 730 m hæð. Langihryggur er forn jökulalda sem jökullinn á Okinu hefur ýtt upp.

Norðanvert í fjallinu á gígbarminum er hæsti punktur og þar er varða eða mælingarpunktur sem Landmælingar Íslands hafa komið upp.  Jökullinn á Okinu hefur farið minnkandi ár frá ári og er nú svo komið, að aðeins smájökulfláki er norðan í háfjallinu. Talsverðar jökulöldur og ruðningur neðar í hlíðinni vitna þó um forna frægð. Rauður litur er áberandi í skálunum.

Okið er kulnað eldfjall, sem grágrýtishraun hafa runnið frá, og er stóreflis gígur í hvirfli fjallsins og innan gígrandanna sést mótast fyrir öðrum gíghring. Gígurinn var áður fyrr á kafi í jökli en er nú algerlega jökulvana. Sér móta fyrir vatni í gígnum og rann vinalegur lækur úr öskjunni er grágrýtishraun runnu áður. Munu þetta etv. vera efstu upptök Grímsár í Lundarreykjadal en hún er mikil laxveiðiá.  Ég mældi þvermál gígsins, frá vörðu að læk, 889 metra og hæðarmunur tæpir 50 metrar.
 

   Það sem eftir er af jöklinum á Ok í júlí 2008. Það sér í Vinnumannahnúk og Eiríksjökul í austri. 
 

Jöklarnir skreppa saman

Meðalfell í Kjós (360 m)

Kjósin er breiður dalur á milli Esjunnar að sunnan en Reynivallaháls að norðan. Í miðjum dalnum vestantil stendur stakt fell, sem heitir Meðalfell. Útivistarræktin heimsótti það á fallegu ágústkvöldi.

Það var fallegt og gott veður allan daginn en dró fyrir sólu er vinnu lauk. Á Kjalarnesi á leiðinni upp í Kjós var napurt og hafði ég áhyggjur af litlum aukafatnaði. Þegar inn í Kjósina kom lægði og mildaðist veður. Aðkoman að fellinu austanverðu er glæsileg. Kyrrt Meðalfellsvatn með snyrtilegum sumarbústöðum og heilsárshúsum. Falleg tré í hverjum garði.

Stafalogn var þegar göngustafir voru mundaðir og gekk vel að komast upp á fellið. Víðsýni er ekki mikið því Reynivallarháls er hærri í norðri. Í austri sá í Hvalfell og Botnsúlur eins og turnar, og síðan tók Esjan fyrir alla fjarsýn í suður.

Dalirnir sem skerast inn í Esjuna norðanverða fylgdu okkur. Eyjadalur, Flekkudalur og Eilífsdalur. Móskarðshnjúkar sýndu okkur aðra hlið sína inn af Eyjadal og formfagurt fjall, Trana, tranaði sér fram austan við þá.

Meðalfell var þakið krækiberjum frá rótum og upp á bak, kolsvart og einnig voru bláber en í miklu minna mæli. Fylltu menn lúkur af krækiberjum á milli skrefa. Á miðju fellinu var stoppað í laut og nesti með krækiberjum snætt. 

Eftir smá stopp var halið áfram og eftir um 3 km gang er komið að vörðu og er þar hæsti punktur á bungunni, 360 metrar.  Þegar gægst var fram af brúnum fellsins sást vel gróið og búsældarlegt land  með bugðótta og aflasæla Laxá. Í suðri sá í spegilslétt Meðalfellsvatn. Þegar vestar dró kom enn ein varða og þá sást Harðhaus í fyrsta skipti. Minnti þessi sýn mig mikið á sýn frá Fimmvörðuhálsi og sá þá yfir Heljarkamb og Morinsheiði.

Af Harðhausnum er flott sýn í vestur út fyrir Hvalfjörðinn, austurhluta Akrafjalls og yfir álver Norðuráls og Járnblendiverksmiðjan menguðu fegurðina í Hvalfirði  í ljósaskiptunum. Þegar myrkur var skollið á á heimleiðinni sáust aðeins ljósin í verksmiðjunum og lagaðist sjónmengunin.  Haldið var niður gróinn Harðhaus í ljósaskiptunum og gengið að bílum í blóðrauðu sólarlagi. Byggðin við vatnið naut sýn vel og nú skil ég af hverju margir listamenn búa þarna en þeir hljóta að fá mikinn innblástur á svona stundum.

Einn göngumaður skrifaði í stöðu sína á Facebook eftir ferð á fellið "bak við Esjuna":

"Fór í flottustu kvöldgöngu sumarsins........ Meðalfell, sólsetrið, ljósaskiptin, lognið og hitinn fyrir svo utan fegurðina og félagsskapinn, fer sátt í háttinn! :-)"

 

Dagsetning: 18. ágúst 2010
Hæð: 360 metrar
Hæð í göngubyrjun:  76 metrar, við eystri enda fellsins (64.18.334 - 21.31.335).             
Uppgöngutími:  80 mín (19:30 - 20:50)  2.9 km.
Heildargöngutími: 160 mínútur  (19:30 - 22:10)
Erfiðleikastig: 1 skór
GPS-hnit varða:  N: 64.19.137 - W: 21.34.472

Vegalengd:  10 km (2,9 km bein lína frá bíl að toppi. Vestur enda Meðalfells 4,5 km)
Veður kl 21, Þingvellir: 13,7 gráður,  1 m/s af NA og bjart, raki 72%
Þátttakendur: Útivistarræktin, 50 manns  - 17 bílar.                                                                     
GSM samband:  Já - gott samband
Gönguleiðalýsing: Lítil mannraun og þægileg kyrrðarganga yfir Meðalfell í Kjós sem var þakið krækiberjum og einnig sáust bláber. Fallegt útsýni yfir búsældarlega Kjósina, bugðótt Laxá í norðri og kyrrt gróðursælt Meðalfellsvatn í suðri.

 

 

Heimild:

Morgunblaðið, 28. ágúst 1980.

Enski boltinn rúllar af stað í dag

Stór dagur fyrir knattspyrnuáhugamenn. Enski boltinn byrjar að rúlla í dag en með nýju kvótakerfi í leikmannamálum sem býður upp á sukk. Enskir meðal knattspyrnuguttar munu fara á milli félaga fyrir háar upphæðir til að fylla kvóta. Lausnin hjá Englendingum til að bæta enska landsliðið og auka gæði enskra leikmanna er að mennta   þjálfara í grasrótinni en það hafa Spánverjar og Frakkar gert með einstökum árangri.

Einnig verður knattspyrnuforystan að taka til sín í rekstri knattspyrnufélaga. Bilið á milli stóru og ríku félagana og þeirra litlu og fátæku er sífellt að breikka. Móta þarf reglur um tekjur félagana og geta knattspyrnuforkólfar horft til NBA í Bandaríkjunum, föðurlandi kapítalismans og lært af þeim en þar er ýmislegt gert til að jafna stöðu liðanna svo íþróttin verði spennandi fyrir alla.

Vonandi verður enski boltinn spennandi í vetur. Fínt að fá sex lið í meistarabaráttuna, Arsenal, Chelsea, Manchester City og United, Liverpool og Everton. Einnig er æskilegt að fá jafna baráttu á botninum.

Á morgun verður stórleikur á Anfield Road.  Liverpool og Arsenal  leiða saman hesta sína. Það er fínt að fá Liverpool á undirbúningstímanum. Við sigruðum á síðasta tímabili, 1-2 með góðu marki frá Arshavin og sjálfsmarki Johnson. Vona ég að sagan endurtaki sig og að Rússinn knái hrelli The Kop. Til vara er krafan um jafntefli sett fram.

Ég vona að ég komist upp á topp Öræfajökuls á Hvannadalshnjúk næsta vor en  meðan fæturnir bera mig mun ég fagna hverjum meistaratitli Arsenal með flöggun á þaki Íslands.

Hér er mynd sem sýnir fánahyllingu árið 2004. En það ár vann Arsenal deildina án þess að tapa leik. Síðan hófst vinna við að byggja upp nýtt sigurlið og vonandi sér fyrir endann þá þeirri vinnu í vor.

 

Einstakt afrek

Þetta er einstakt björgunarafrek í Krossá. Björgunarsveitarmaðurinn ungi, Ásmundur Þór Kristmundsson er frábær fyrirmynd og á orðu skilið.

Eflaust á eftir að koma upp umræða um þekkingarleysi erlendra ferðamanna á óbrúuðum straumhörðum ám í kjölfar óhappsins.

Fyrir tæpum tveim vikum fór ég í ævintýralega ferð að Lakagígum. Keyrt var upp veg, F206 og eru þrjú vöð á leiðinni. Geirlandsáin er vatnsmesta vaðið og getur hún vaxið hratt í úrkomu eins og flestar ár á svæðinu. Á undan okkur voru frönsk hjón á Toyota RAV4 með tvo unglingsstráka. Þau fóru greinilega eftir öllum reglum um óbrúaðar ár og könnuðu ánna með því að vaðafyrst út í straumlétta ánna. Fyrst fór elsti drengurinn og síðan fór móðirin á eftir.  Þegar á bakkann kom báru þau saman bækur sínar og vísuðu veginn yfir vaðið. Við fylgdum svo í sömu slóð á eftir.

Frönsku ferðamennirnir sem fóru yfir Krossá hefðu átt að kanna aðstæður betur í jökulánni. Æskilegast hefði verið að vaða út í ánna í klofstígvélum eða vöðlum með járnkarl í hendi og tengdur í öryggislínu. Þá hefðu menn komist fljótt að því að Krossá væri ekki bílfær.

 

Bjargaði ferðamönnum úr Krossá

Klaustur öl

Klausturöl eða munkaöl er notað yfir belgískan bjórstíl sem bruggaður var í klaustrum í gamla daga til að hjálpa munkunum í gegnum föstuna. Til að greina á milli ekta og óekta klausturöls er orðið Trappist sett á það öl sem bruggað er af munkum innan veggja klaustranna. Trappist þýðir einfaldlega að hér sé ósvikinn klausturbjór á ferð. Klausturöl er yfirleitt mjög sterkt, bragðmikið, stundum sætt og oft dálítið frúttað (þurrkaðir ávextir, bananar ofl).

Í dag eru aðeins til 7 klaustur í heiminum sem brugga hið raunverulega Trappist öl, Chimay, Orval, Rochefort, Westvleteren, Westmalle og Achel sem öll eru í Belgíu og La Trappe í Hollandi.

Þegar ég var í sumarbústað á Kirkjubæjarklaustri hafði ég með mér nokkra klausturbjóra, mér þótti það viðeigandi.

Þegar ég kneyfði munkaölið og sá alla ferðamennina, velti ég því fyrir mér hvort ekki væri grundvöllur fyrir alvöru klausturbjórhátíð á Kirkjubæjarklaustri. Betri staðsetningu á Íslandi er ekki hægt að finna. Systrakaffi væri fínn hátíðarstaður.

 

Einnig væri hægt að stofna brugghús á Kirkjubæjarklaustri. Brugga þar Klausturbjór, og fara leið Leffe manna, Þó afurðin sé ekki ekta munka öl (Trappist) þá hefur bruggunarferlinu verið viðhaldið frá klausturtímanum. Hægt væri að fá vatnið úr Systravatni eða Systrafossi, sögulegra gæti framleiðsluferlið ekki orðið. 

Leffe bjór hefur verið bruggaður síðan 1240 samkvæmt ævagömlum uppskriftum munka Nobertine í klaustursins í Leffe í Belgíu. Þó bjórinn sé ekki lengur bruggaður innan veggja klaustursins, heldur í verksmiðjum Inbev er dýpsta virðing borin fyrir gömlum framleiðsluaðferðum og þær í heiðri hafðar. 

Hægt er að fá La Trappe í Vínbúðinni og á tímabili var hægt að fá Orval annað er ekki í boði hér á landi um þessar mundir af munkaöli.

 

Blákollur (532 m)

Blákollur (532 m) er eitt af fjöllunum sem enginn tekur eftir á leið sinni eftir Suðurlandsveginum. Keyrt er af veginum þar sem klessubílarnir frá Umferðarráði standa uppi. Síðan er gengið eftir hraunjaðrinum til vesturs. Hraunið er mosavaxið og erfitt yfirferðar. Það var mikið af stórum krækiberjum í lyngi á leiðinni og tafði það göngumenn.

Þegar á Blákollstoppinn var komið þá var þoka komin á nokkra fjallstinda. Gamlir kunningjar nutu sín því ekki nógu vel, Sauðadalshnúkar og Ólafsskarðshnúkar eru í tindaröðinni. Vífilsfell í vestri og Lambafell í austri. Eldborgirnar í Svínahrauni voru flottar og hraunstraumarnir úr þeim sáust vel en þeir runnu árið 1000. Það glitti í Vestmannaeyjar og Geitafell með Heiðina háu tóku sig vel út. Virkjanirnar á Hellisheiði spúðu gufu og heyrðist hvinur frá þeim í kvöldkyrrðinni.

Við tókum stuttan hring og fylgdum hraunjaðri og komum inn á fyrri gönguleið. Ef fólk er ekki tímabundið þá er tilvalið að heimsækja Nyrðri Eldborgina og fylgja vegaslóða að þjóðvegi.

Dagsetning: 4. ágúst 2010
Hæð: 532 metrar
Hæð í göngubyrjun:  268 metrar, hjá klessubílum á Suðurlandsvegi.             
Uppgöngutími:  70 mín (19:00 - 20:10)  2.75 km.
Heildargöngutími: 140 mínútur  (19:00 - 21:20)
Erfiðleikastig: 1 skór
GPS-hnit tindur:  N: 64.02.114 - W: 21.29.563

Vegalengd:  6 km (1,8 km bein lína frá bíl að toppi)
Veður kl 21: 10,5 gráður,  7 m/s af NA og bjart, raki 95%
Þátttakendur: Útivistarræktin, 45 manns  - 15 bílar.                                                                     
GSM samband:  Já - gott samband
Gönguleiðalýsing: Létt og skemmtileg ganga á fjall sem fáir taka eftir. Aðkoman að Blákolli er skemmtileg, farið eftir hraunjaðri Svínahrauns að fjallsrótum. Gengið eftir hrygg sem gengur út úr því að NA-verðu. Létt og safarík gönguferð á ágústkvöldi.